समरस भारताचे विश्वरूपदर्शन (भाग ३)

 

 

२५ मार्चपासून पंतप्रधान मा. नरेंद्र मोदी यांनी, कोरोना संक्रमणावर विजय मिळविण्यासाठी २१ दिवसांचा लॉकडाउन घोषित केला. अशा वेळी भीक मागून, कसरती करून, केस गोळा करून, झाडू विकून, बहुरूपीचे सोंग घेऊन, हातावर कमावून पोट भरणारा व जीवनक्रम पुढे रेटणारा हा समाजबांधव. या समाजबांधवांचे काय? अशाच कठीण प्रसंगी धावून येतो तो संघस्वयंसेवक. तुमच्या सुखदुःखात सहभागी होऊ असा शब्द, आपल्या या उपेक्षित समाजबांधवांना ज्यांनी दिला, ते भटके-विमुक्त कल्याणकारी संस्थेचे कार्यकर्ते आणि स्वयंसेवक बंधू आपल्या कर्तव्याची जाणीव ठेवून, शासकीय सूचनांचा योग्य मान राखून, स्वत:ची नीट काळजी घेऊन या भटक्या समाजबांधवांपर्यंत पोहोचत आहेत. कोरोना महामारीमुळे आलेली ही भयंकर आपदा आहे. १९ मार्चला मोदीजींनी राष्ट्राला संबोधित केले. 'जनता कर्फ्यू'ची हाक दिली. 'घरी थांबणे' हीच देशसेवा. आमच्या या समाजबांधवांनी घरातच राहून आणि पाच वाजता टाळ्या वाजवून खरी 'देशसेवा' केली.

 

 

भंडारा गोंदिया जिल्ह्याचे खासदार सुनीलजी मेंढे यांनी, संघाचे स्वयंसेवक, भटके विमुक्त कल्याणकारी संस्था पदाधिकारी यांची मा. जिल्हाधिकारी यांच्याबरोबर बैठक घेऊन त्यांना या भटके समाजबांधवांची माहिती देण्यात आली. वस्ती प्रमुख, परिवारांची संख्या, कार्डधारकांची संख्या, रेशन कार्ड नसणाऱ्यांची संख्या अशी संपूर्ण माहिती भटके विमुक्त कल्याणकारी संस्थेतर्फे शासनास देण्यात आली. शासनाने लगेच त्याची दखल घेत यंत्रणा कामाला लावली. या लॉकडाउनदरम्यान वस्त्यावस्त्यांमध्ये जाण्यासाठी दहा स्वयंसेवक आणि दोन गाड्या यांची शासनामार्फत परवानगी घेण्यात आली. शासनाने केलेल्या सहकार्याचे कौतुक करायलाच हवे. शासकीय मदत यायला वेळ लागणार हे गृहीत धरून, सगळ्यांनी सढळ हातांनी या सेवा कार्याला मदत करावी, असे आवाहन जनतेला करण्यात आले. भंडारा येथील भटके-विमुक्त कल्याणकारी संस्थेतर्फे चालवल्या जाणाऱ्या निवासी अभ्यासिका म्हणजे छात्रावास येथे 'साहित्य संकलन केंद्र' तयार करण्यात आले. जीवनावश्यक साहित्याचा ओघ सुरू झाला. सव्वीस तारखेला साहित्यवाटप करण्यात एक सुसूत्रता आली.

 

 

उर्वरित महाराष्ट्रात - म्हणजे कोकण, पश्चिम महाराष्ट्र, देवगिरी या प्रांतांतही या लॉकडाउनच्या काळात सर्व पालावरच्या शाळा असणार्‍या वस्त्या, संपर्कित वस्त्या जवळजवळ सर्व जिल्ह्यांमध्ये समाजाच्या आधाराने मदत पोहोचविण्याचे काम भटके विमुक्त विकास परिषदेच्या माध्यमातून झाले. प्रत्येक १० शाळांचा एक गटप्रमुख, प्रत्येक जिल्ह्याचा एक संयोजक, प्रत्येक प्रांतात एक उपाध्यक्ष, संपूर्ण महाराष्ट्र म्हणून एक अध्यक्ष व एक कार्यवाह अशी प्रमुख कार्यकर्त्याची फळी या कार्यात अतिशय कठीण काळातही सर्व वस्त्यापर्यंत मदत पोहोचती करीत होते. रा.स्व. संघाची यंत्रणा (सेवा भारती) तर होतीच. रा.स्व. संघ जनकल्याण समितीच्या माध्यमातून सर्व पूर्तता करण्याचे प्रयत्न होत होते. याच काळात अनेक नवीन दानशूर व्यक्ती क्षणाचाही विलंब न लावता चारही लॉकडाउनच्या काळात मदतीसाठी पुढे आल्या. पश्चिम महाराष्ट्रातील कोल्हापूर-सांगली-जयसिंगपूर इथला अनुभव असा आहे की, एकीकडे एक जिल्ह्यात कोरोना बाधितांची संख्या वाढत होती, आर्थिक किंवा वस्तू नसण्याने प्रमुख कार्यकर्ते चिंतेत, वस्त्या उपाशी राहण्याच्या चिंतेत.. अशा वेळेस ईश्वर कुठल्या न कुठल्या रूपात उभा राहतो. तानाजी रावळ हा इचलकरंजीमध्ये राहणारा, कोल्हापूरचा परिषदेचा संयोजक याच चिंतेत मदतीसाठी फिरत होता. यामध्ये इचलकरंजीमध्ये रामूशेट इनानी व मराठे या उद्योजकांकडे गेला. त्यांनी क्षणाचाही विलंभ न लावता सर्व धान्याची व्यवस्था केली. फक्त वाटपासाठी आमच्याकडे कुणी नाही अशी खंत व्यक्त केली. नंतर मी त्यांना धन्यवाद देण्यासाठी फोन केला. यावर त्यांची प्रतिक्रिया - "आम्हीच तुमचे धन्यवाद मानतो आम्हाला या सेवेत सहभागी करून संधी दिल्याबद्दल. भटके-विमुक्तांच्या कामासाठी इथून पुढेही कधीही आणि कितीही मदत लागली तर सांगा, आम्हाला मदत करायला आनंद वाटेल." मी या लेखमालेला नाव दिले आहे ते अशाच कारणासाठी.