कमी तिथे आम्ही

कसं वाटतंय हे वाचताना! कल्पित नाही. खरं आहे हे! खूप काही घेता येईल यातून. कुणीही बाहेर निघालं की वाटतं आपणही बाहेर पडावं, फिरावं, खावं, प्यावं. घरातली माणसं कामाला बाहेर पडतात. गाडी असते. जागाही असते गाडीत. हट्टही सुरू होतो. घरातले नाही कसं म्हणणार? बरोबर गेलं तर नेणाऱ्याला अडचण होते. बाहेरचं खाणं नाही सहन होतं, फिरणं जमत नाही, नेऊन अडचण, खोळंबा. मात्र जेव्हा अशी काही समजूतदार उदाहरणं मी पाहते, ऐकते, तेव्हा जागी होते. माझे मोह सोडायला हवेत. हा समजूतदारपणा माझ्या ठिकाणी असायला हवा. कारण घराची स्वस्थता टिकवणं माझ्यावर आहे.

खरंच असं सकारात्मक विचार करणारं वृध्दत्व समाजात आहे. आज त्या वयात जेव्हा मी शिरते, तेव्हा मला त्याची मदत होते. माणसं प्रत्यक्ष जगणं खूप काही शिकवतं. इतके दिवस मी समाजात वावरत होते, कामानिमित्त अनेकांच्यात मिसळत होते. बाहेर पडणं होत होतं. वेळ कसा जायचा कळत नव्हतं. आता नेमकं उलट झालंय. कामं आहेत, पण करवत नाही. कामाच्या पध्दती, स्वरूपही बदलू लागलंय. वृध्दत्वाचं रिकामेपण कमी करणारे काही पर्याय आज समाजात दिसतात. वेगवेगळे क्लब, कट्टे असतात. स्त्री-पुरुष एकत्र येऊन बोलतात. नाना-नानी पार्क असतात. आपल्यासारखे अनेक जण आहेत हे पाहून मनाला दिलासा मिळतो. मात्र या वयातही व्यक्त व्हायला संधी मिळायला हवी, व्यासपीठ हवं. जसे अधिकार संपतात तसे निर्णयातूनही बाहेर पडतो. तरी आपल्या शिस्तीच्या कुंपणाच्या आत सगळयांनी राहावं, तसंच राहावं हा हट्ट त्रासदायक ठरतो. आपला अनुभवही फार काही पुढच्यांना उपयोगी पडणारा नसतो. आवतीभोवतीची स्थिती बदललीय.

बरेच वेळा घरातल्या घरातही इतिहास माहीत नसतो. आधीच्या पिढीचं कर्तृत्व माहीत नसतं. कारण कुणी बोलतच नाही. अगदी घरातलं उदाहरण द्यायचा मोह होतोय. माझे आजेसासरे कीर्तनकार. राष्ट्रीय कीर्तनकार, त्यातल्या बऱ्याच पदव्या मिळवलेले, एवढंच माहीत होतं. ते किती थोर होते हे मात्र कळलं नाही. माझ्या चुलतसासऱ्यांनी त्यांच्या कितीतरी वर्षांच्या मोडीतल्या डायऱ्या जपून ठेवल्या होत्या. लोकमान्य टिळक, डॉ. मुंजे, न.चिं. केळकर यांची पत्रही त्यात होती. अनेक फोटो होते. सनदा होत्या. एक दिवस त्यांनी त्यांच्या चरित्रातल्या काही घटना सांगितल्या. विलक्षण, सगळया डायऱ्या उतरवून काढायचं काम झालं. त्या वाचताना मी इतकी भारावून गेले की हे कुठेतरी माझ्या पिढीला तरी कळायला हवं असं वाटलं नि त्यांचं एक छोटेखानी चरित्र लिहिलं. कदाचित आप्पा सगळं बोलले नसते, तर त्यांच्याबरोबर इतिहासही काळाच्या पोटात गुडुप झाला असता.

मी विचारायची ते वाट पाहात नाही थांबले. त्यांनी पहिलं पाऊल उचललं. तेव्हा आपणच आपल्या इतिहासाबद्दल पुढच्यांसमोर मांडणी करायला हवी.