सलाम जपानच्या जिद्दीला!

गजलकार इलाही जमादारांची ही आर्तता, ऑलिम्पिकसाठी जपानच्या टोकियो विमानतळावर उतरल्यापासून माझी सोबत करतेय. ऑलिम्पिक म्हणजे खेळाचा महाकुंभ. जगभरातील खेळाडू आपलं कौशल्य या स्पर्धेत पणास लावतात आणि या खेळाडूंना प्रोत्साहन देण्यासाठी अवघं जग ऑलिम्पिकच्या यजमान शहरात लोटतं. देश, धर्म, भाषा, जात, पंथ, रंग या सगळ्याचे अडथळे दूर करत अवघं जग येथे एक होतं. पण यंदा कोरोनामुळे अवघं जग बदललंय.. आणि हो, ऑलिम्पिकही. ओसाड रस्ते आणि रिकामं स्टेडियम ही या ऑलिम्पिकची व्यथा आहे. जपानचं वेदनेशी जणू नातंच जडलंय. ऑलिम्पिक 8 ऑगस्टला संपतंय आणि दुसर्‍याच दिवशी 9 ऑगस्टला नागासाकीवर अमेरिकेने टाकलेल्या अणुबाँबला 76 वर्षं पूर्ण होतील. जपानच्या माथ्यावरील अश्वत्थाम्यासारखी भळभळणारी ही जखम जपानच्या नसानसात भिनली आहे आणि म्हणूनच त्यांच्या धमन्यांत संघर्षावर मात करण्याचे संस्कार जन्मजात आहेत. अणुबाँबला पुरून उरलेला जपान कोरोनालाही पुरून उरलाय, एवढं नक्की. ऑलिम्पिक सुरू आहे आणि ते यशस्वी करण्यासाठी येथील प्रत्येक जपानी झटतोय.

अशीच काहीशी जपान्यांची अवस्था आहे. टोकियोतील निळ्याशार सुमीधा नदीच्या काठाकाठावर ऑलिम्पिकची अनेक स्टेडियम वसवली आहेत. संथ वाहणार्‍या नदीसोबत ऑलिम्पिकचा जोशही काहीसा संथ झालाय. जपान्यांच्या डोळ्यातील ही वेदना जागोजागी अनुभवता येतेय. पण दु:ख लपवण्यात हे जपानी वाकबगार आहेत. आता हेच पाहा ना - जपानच्या हनेडा विमानतळावर मी उतरलो, तेव्हा जगभरातील फक्त ऑलिम्पिकचा परवाना असणार्‍यांना ऑलिम्पिकमध्ये प्रवेश होता. थोडक्यात, तुम्ही कितीही करोडपती असाल, पण ऑलिम्पिक संपेपर्यंत तुम्ही जपानमध्ये दाखल होऊ शकत नाही. अवघं विमानतळ ओकंबोकं होतं. जणू मिलिटरीची छावणीच. माझ्याकडे परवाना असूनही मला विमानतळाचा अडथळा ओलांडायला 8 तास लागले. तेही जपानाला येण्याआधी त्यांच्या निकषानुसार सलग सात दिवस कोरोना टेस्ट निगेटिव्ह आल्यानंतर. इतकं केल्यानंतरही विमानतळावर पुन्हा कोरोना टेस्ट घेतली गेली. ती निगेटिव्ह आल्यावर थेट टॅक्सीत कोंबून हॉटेलवर तीन दिवस क्वारंन्टाइन. म्हणजे सलग 11 दिवस टेस्ट. यापैकी कोणतीही टेस्ट पॉझिटिव्ह आल्यास सामान आवरून थेट परतीचं तिकीट. अथेन्स (ग्रीस), बीजिंग (चीन), लंडन (ब्रिटन) आणि रिओ (ब्राझिल) यांच्यानंतर आता हे माझं पाचवं ऑलिम्पिक आहे. पण एवढी अनिश्चितता मी पहिल्यांदाच अनुभवतोय. ऑलिम्पिकच्या निमित्ताने पर्यटनाला चालना मिळते. पण या वेळी पर्यटन व्यवसायाचा बाजार उठलाय. मी जे हॉटेल प्रतिदिवस 14 हजार जपानी येनला बुक केलं होतं, ते आता येथे आल्यावर निम्म्या - म्हणजे अवघ्या सात हजार जपानी येनमध्ये मिळतंय. आणि हो, 70 टक्के हॉटेल रिकामं आहे. आणि तरीही आपल्या झालेल्या नुकसानाचा चेहर्‍यावर लवलेश न दाखवता हे जपानी आमची सरबराई करण्यात मग्न आहेत आणि तेही चेहर्‍यावर हसू कायम ठेवत.

ऑलिम्पिकचं वैशिष्ट्य म्हणजे यजमान शहरात खास वाहतुकीसाठी एक ऑलिम्पिक लेन समर्पित असते. रस्त्यावर कितीही ट्रॅफिक असला, तरी ही लेन फक्त ऑलिम्पिकसाठी प्रवास करणार्‍यांसाठी राखीव असते. अशा राखीव लेनमधून मिरवताना अंगावर जरा मूठभर मांस चढायचं. पण या वेळी टोकियोत उलट परिस्थिती आहे. ऑलिम्पिकदरम्यान येथे कर्फ्यू असल्याने फक्त अत्यावश्यक वाहतूकच सुरू आहे. त्यामुळे टोकियोतील अवघे रस्ते तसे ओस पडलेत.

 

ऑलिम्पिक संयोजनात करता येण्यासारखं जपानने सगळं केलंय. पण उसना उत्साह कुठून आणणार? चेहर्‍यावरील प्रत्येक हास्यामागे एक खिन्नता चटकन नजरेत भरते. अणुबाँब हल्ला असो किंवा हे कोरोना काळातील ऑलिम्पिकचं संयोजन.. जपानच्याच वाट्याला हे दु:ख का? कदाचित येथील मातीचं फिनिक्स पक्ष्याशी नातं असावं. असंही फिनिक्स पक्षी ग्रीसचा की इजिप्तचा यावर पुराण काळापासून इतिहासतज्ज्ञांत मतभेद आहेत. पण जपानी माणूस राखेतून उभं राहतो हे त्यांनी सप्रमाण दाखवून दिलंय. अशा या जपानची ही माती भाळी लावण्याची संधी या ऑलिम्पिकच्या निमित्ताने आम्हाला मिळालीय.