पाणीटंचाई ही समस्या जरी सगळीकडे असली, तरी शाश्वत मार्गाने त्या समस्येचं अभ्यासान्ती निराकरण करून उपाययोजना होऊ शकते. त्यामुळे पाणीटंचाई दीर्घकाळ लांब ठेवता येते. स्थलानुरूप उपाययोजना केली आणि योग्य ठिकाणी, योग्य प्रकारे, योग्य उपाय केले, तर त्याचा ..

जर मधमाश्या नाहीशा झाल्या किंवा लुप्त झाल्या, तर त्याचा पर्यावरणावर आणि पर्यायाने माणसावर काय परिणाम होईल याची कल्पना आपल्यातील अनेकांना अजिबात नाही. शास्त्रज्ञांच्या मतानुसार, जर मधमाशी ही प्रजाती नष्ट झाली, तर मानवजात जास्तीत जास्त 3-5 वर्षं तग ..

हिमालय हा भागच मुळात अत्यंत अस्थिर, भूकंपप्रवण क्षेत्र असलेला आहे. त्यामुळे, असे अपघात पूर्वीही होत होते आणि भविष्यातही होणारच आहेत. ही आपत्ती नैसर्गिक आहे. असे अपघात काही ठरावीक ठिकाणी घडतात की ते सर्वत्र आहेत, त्या भागातील भूगर्भ परिस्थिती, वातावरणातील ..

आपल्याला, विशेषत: शहरांमध्ये गेली काही वर्षं पहाट म्हणजे वेगवेगळ्या रसायनांचा आणि प्रदूषण करणाऱ्या वायुंचा तीव्र वास, वाहनांचा आवाज आणि धूर असाच अनुभव झाला होता. कोरोनाच्या राष्ट्रव्यापी गृहबंदीत मात्र सध्या किमान माझी तरी पहाट सुरू होते ती दयाळ, ..

शहर असो वा गाव, सगळीकडे हवा एकदम स्वच्छ झाली आहे. त्याचं एकमेव कारण म्हणजे वाहनं, उद्योग यातून होणारं ध्वनिप्रदूषण आणि वायुप्रदूषण लक्षणीयरीत्या कमी झालंय. माणसाने अगदी गटार करून टाकलेल्या नद्या स्वच्छ होत आहेत, अगदी गावपातळीवरील लहान लहान नद्याच ..

 कोकणात काम करताना स्थलानुरूप जलसंधारण योजना आखणं, प्रत्यक्ष कामात स्थानिक लोकांचा प्रत्यक्ष सहभाग मिळेल हे पाहणं आणि सांघिक प्रयत्नांमधून दूरगामी यश मिळवणं हा मार्ग स्वीकारला, तर फायदा होतो हे अनुभवातून कळलंय. ‘नेमेचि येतो मग पावसाळ..

 वाराणसीमधील म. गांधी काशी विश्वविद्यालय, उत्तर प्रदेश सरकारची पर्यावरण कुंभ आयोजन समिती आणि विज्ञानभारती या संस्थांच्या संयुक्त विद्यमाने 1 आणि 2 डिसेंबर 2018 या दोन दिवशी 'पर्यावरण कुंभ' या कार्यक्रमाचं आयोजन करण्यात आलं होतं. या कार्यक्रमाला ..

आपल्याला लागणारा प्राणवायू आणि अन्न, पाणी तयार करू शकत नाही, या गोष्टींसाठी मानवाला कायमच निसर्गावर अवलंबून राहावं लागणार आहे याची जाणीव ठेवून विकास करावा लागणार आहे. एक समाज म्हणून आपल्याला जर सकारात्मक बदल घडवायचा असेल, तर आपण जे काही करतो आहोत ..

देवराई ही संकल्पना परत जागवून आपण लोकसहभागातून जैवविविधता, माती, पाणी, हवा या सर्व घटकांच्या दर्जामध्ये सुधारणा करून पर्यावरण संतुलन साधू शकतो. हे करायला खरंतर उशीरच झालाय पण अजूनही वेळ पूर्णपणे गेली नाहीये हातातून.एखादी गोष्ट जर दीर्घकाळ यशस्वीपणे ..

देवराईवर प्रतिकूल परिणाम घडवायला कारणीभूत असणाऱ्या घटकांबद्दल आपण आधीच्या लेखात माहिती घेतली. त्यात एक गोष्ट लक्षात आली असेल की जसजसा माणूस आणि निसर्ग यांच्यातील थेट संपर्क, सहवास कमी होत चाललाय, तसतसा पर्यावरण संतुलनावर त्याचा परिणाम होताना दिसतोय. ..

वाढती लोकसंख्या, शहरीकरण आणि मानवकेंद्रित विकास यामुळे शेतीची जमीन, जंगलं कमी आणि विरळ होत चालली आहेत, पाण्याचे स्रोत, वृक्षसंपदा कमी होत चालली आहे. पर्यावरणावर आणि नैसर्गिक स्रोतांवर याचा गंभीर परिणाम होतोय. भरपूर पडणारा पाऊस, भरपूर नैसर्गिक ..

देवराई म्हणजे देवाच्या नावाने राखून ठेवलेलं जंगल. हे जंगल देवाला अर्पण केलेलं असल्याने याची अजिबात तोड होत नाही. या जपलेल्या जंगलातील सर्व जीवविविधता धार्मिक भावनेने पिढ्यानपिढ्या सांभाळली जाते. हे देवाच्या मालकीचं जंगल आहे, त्यामुळे ..

नदी खोलीकरण हा विचार न करता, नदीतील गाळ काढणं हे काम केलं, नदीपात्रातील डोहांमधील गाळ काढून ते स्वच्छ केले, नदीला येऊन मिळणार्‍या ओढे-नाल्यांवर छोटे छोटे साखळी बंधारे घातले, बांधबंदिस्ती नीट करून स्रोतात येणारी माती थांबवली किंवा कमी केली, मुख्य ..

विविध लहानमोठे जीव, झाडं, पशु-पक्षी, इतर नैसर्गिक स्रोत यांचं एक संतुलित मिश्रण म्हणजे जंगल. तो आपल्या देशाचा एक नैसर्गिक वारसा असतो, आपल्याला जीवन देणारे नैसर्गिक स्रोत याच जंगलातून उगम पावतात. आपल्या आजूबाजूच्या परिसरात असलेल्या लहान-मोठ्या जंगलपट्ट्यांमध्येही ..

टोळधाड आणि धडा ..

आपल्याला, विशेषत: शहरांमध्ये गेली काही वर्षं पहाट म्हणजे वेगवेगळ्या रसायनांचा आणि प्रदूषण करणाऱ्या वायुंचा तीव्र वास, वाहनांचा आवाज आणि धूर असाच अनुभव झाला होता. कोरोनाच्या राष्ट्रव्यापी गृहबंदीत मात्र सध्या किमान माझी तरी पहाट सुरू होते ती दयाळ, ..

गोष्ट पाण्याची - माणसाची आणि माकडाची ..

 युनोतर्फे 2019 हे वर्ष "International Year of Indigenous Languages' या विषयासाठी साजरं केलं जाणार आहे. यानिमित्त होणाऱ्या कार्यक्रमांतर्गत दापोली येथे 21-22 फेब्रुवारी रोजी 'अ'पूर्वसंचित परिषदेचं आयोजन करण्यात आलं होतं. बोलीभाषांच्या संवर्धनाबरोबर..

नैसर्गिक सौंदर्य असलेले केरळसारखे राज्य नियोजन यंत्रणेअभावी पाण्याखाली गेले. नेहमी आपत्ती आल्यानंतर त्यावर काय करता येईल? असा विचार करण्याऐवजी आपत्ती येऊ नये यासाठी उपाययोजना करणे आजच्या काळाची गरज आहे. जी परिस्थिती केरळमध्ये उद्भवली ती उद्या आपल्या ..

जलसंधारण करताना ते स्थलानुरूप असायला हवं ही सर्वात महत्त्वाची गोष्ट प्रत्येकाने लक्षात ठेवायची गरज आहे. उपाय योजताना त्या भागाची भौगोलिक परिस्थिती, चढउतार, मातीच्या थराची जाडी, दगडाचे प्रकार, पावसाचं प्रमाण, जागेची निवड आणि जागेच्या निवडीप्रमाणे ..

देवराया संरक्षण आणि संवर्धन करण्यासाठी सरकार, उद्योग, सामान्य जनता आणि स्वयंसेवी संस्था यांच्या सहकार्यातून अनेक चांगल्या गोष्टी करणं शक्य आहे ज्यामुळे हा प्रयत्न शाश्वत होईल. आपण काही उदाहरणं घेऊन याचा विचार करूया.कोकणात एका गावात दुर्मिळ औषधी ..

देवराई म्हणजे देवाच्या नावाने जपलेला जंगलाचा एक तुकडा. हा जंगलाचा तुकडा देवाचा मानल्याने त्यातील वनसंपदा तोड न करता पिढ्यानपिढ्या सांभाळली जाते, त्यातील घटकांना मुक्तपणे वाढू दिलं जातं, त्याचा व्यापारी वापर केला जात नाही हे आपण आधीच्या लेखांत पाहिलं.द..

देवराई तिथल्या घनदाट जंगलासाठी प्रसिद्ध आहेच, तसंच ती तिथल्या जीवविविधतेसाठी जास्त प्रसिद्ध आहे. हे एक उत्तम दर्जाचं जंगल असतं. देवराईमध्ये त्या परिसरातील मूळ जंगलातील टिकून राहिलेली वनसंपदा असते. कंदमुळं, गवताच्या अनेक जाती, जमिनीवर पसरणाऱ्या वनस्पती, ..

 देवराई हे त्या त्या भागातील मूळ जंगल असतं. बाकीची झाडं तोडली गेली, तरी देवराईमधील झाडं राखली जातात. त्यामुळे, देवराई बघितली की त्या भागातील निसर्गसंपदा कशी होती आणि आहे याचा अंदाज येतो.लोकसहभागातून जीवविविधतेचं संरक्षण आणि संवर्धन करण्यासाठी&nbs..